CİLT YANIK TEDAVİSİ
YANIK YARALANMASI
Yanık yaralanmaları, cildin veya diğer vücut dokularının ısı, kimyasal maddeler, elektrik veya radyasyon gibi çeşitli etkenlerle zarar görmesi sonucu ortaya çıkan durumlardır. Yanıklar, hem akut tedavi gerektiren ciddi yaralanmalara neden olabilir hem de uzun vadeli komplikasyonlar doğurabilir.
Yanıklar, maruz kalınan etkenlere göre sınıflandırılabilir:
- Isı Yanıkları: Sıcak sıvılar (haşlanma), buhar, alev, sıcak yüzeyler.
- Kimyasal Yanıklar: Asitler, alkaliler, çözücüler gibi kimyasal maddeler.
- Elektrik Yanıkları: Elektrik akımı sonucu meydana gelen yaralanmalar.
- Radyasyon Yanıkları: Güneş yanıkları veya radyoterapi gibi kaynaklar.
- Sürtünme Yanıkları: Hızla hareket eden bir yüzeye sürtünme sonucu ortaya çıkan yanıklar.
DERECELENDİRME
Yanıklar, cildin zarar gördüğü derinliğe göre üç ana dereceye ayrılır:
- 1. Derece Yanık: Yüzeysel yanıklar olarak bilinir. Sadece epidermis (cildin en üst tabakası) etkilenir. Kızarıklık, ağrı ve hafif ödem görülebilir. Genellikle iz bırakmadan iyileşir.
- Derece Yanık: Epidermis ve dermisin üst tabakaları etkilenir. Ağrı, şişlik, kızarıklık ve su dolu kabarcıklar (büller) ortaya çıkar. Yüzeyel 2. derece yanıklar genellikle iz bırakmadan iyileşirken, derin 2. derece yanıklar iz bırakabilir
- 3. Derece Yanık: Cildin tüm tabakaları etkilenir. Yanık bölgesinde beyaz, kömürleşmiş veya kahverengi cilt görülebilir. Ağrı genellikle azdır, çünkü sinir uçları hasar görmüştür. Spontan iyileşme mümkün değildir ve cerrahi müdahale gerektirebilir.
- Derece Yanık: Cilt yanında kas, tendon, damar, sinir, kemik veya karaciğer gibi iç organların yanması durumudur.
- Klinik Bulgular
Yanıkların klinik bulguları şunlardır:
– Kızarıklık ve şişlik: Yanığın derecesine bağlı olarak değişir.
– Ağrı: Sinir uçlarının etkilenmesi nedeniyle yanık derecesine göre ağrı şiddeti değişir.
– Kabarcıklar (Büller): Özellikle 2. derece yanıklarda görülür.
– Doku nekrozu: 3. derece yanıklarda ortaya çıkar.
– İnce tabakalar veya siyah kabuk: 3. derece yanıkların tipik bulgularıdır.
– Fonksiyon kaybı: Derin yanıklarda cilt ve altında yer alan dokuların hasarı nedeniyle oluşabilir.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, yanığın derecesine, yaygınlığına ve etkilediği bölgeye göre değişiklik gösterir:
- İlk Yardım: Yanık bölgesini hemen soğuk su altında 10-15 dakika tutun.
– Yanık bölgesine temas eden giysileri dikkatlice çıkarın, ancak cilde yapışmış olan giysileri zorlamayın.
– Yanık üzerine herhangi bir madde (örneğin yağ, diş macunu) sürmekten kaçının.
- Medikal Tedavi:
– Ağrı Yönetimi: Ağrı kesiciler (parasetamol, ibuprofen).
– Yaralı Bölgenin Temizlenmesi ve Pansuman: Steril pansumanlarla yaralı bölgenin korunması.
– Antibiyotikler: Enfeksiyon riskine karşı gerekli durumlarda antibiyotik tedavisi.
– Yanık Krem ve Merhemleri: Gümüş sülfadiazin gibi yanık kremleri kullanılabilir.
– Sıvı Tedavisi: Özellikle geniş yanıklarda sıvı kaybını önlemek için intravenöz sıvı tedavisi.
- Cerrahi Müdahale:
– Debridman: Ölü dokuların cerrahi olarak çıkarılması.
– Deri Grefti: Ciddi yanıklarda, iyileşme sürecini hızlandırmak ve izleri azaltmak için deri nakli gerekebilir.
- Rehabilitasyon:
– Fizik Tedavi: Hareket kabiliyetini korumak ve kasların güçlenmesini sağlamak amacıyla uygulanır.
– Psikolojik Destek: Özellikle ciddi yanıklar sonrasında depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunlarla başa çıkmak için destek sağlanır.
YANIK TEDAVİSİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
01.
Cilt yanığı tedavisinde ilk yardım nasıl yapılır?
Yanık bölgeyi soğuk suyla yıkayın, yanık alanı temiz ve kuru tutun, üzerini temiz bir örtü ile kapatın. Yanık üzerine buz veya yağ sürmeyin.
02.
Cilt yanıklarının tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır?
Hafif yanıklarda genellikle antiseptik kremler ve jeleler kullanılır. Daha ciddi yanıklarda ağrı kesiciler, antibiyotikler veya özel yanık kremleri gerekebilir.
03.
Cilt yanıklarında ne zaman doktora başvurulmalıdır?
Yanık geniş bir alanı kapsıyorsa, yüz, eller, ayaklar veya cinsel organları etkiliyorsa, ikinci derece veya daha derin yanıklar varsa, acilen doktora başvurulmalıdır.
04.
Cilt yanıkları için evde hangi tedavi yöntemleri uygulanabilir?
Evde, yanık bölgeyi soğuk suyla yıkamak, temiz ve nemli bandajlar kullanmak, ağrı kontrolü için reçetesiz ilaçlar kullanmak gibi yöntemler uygulanabilir.
05.
Cilt yanıkları iyileştikten sonra iz kalır mı?
Yanığın derinliği ve büyüklüğüne bağlı olarak, yanık izi kalabilir. İyileşme sürecinde izleri en aza indirmek için uygun kremler ve dermatolojik tedaviler kullanılabilir.
06.
Cilt yanıkları için hangi uzmanlara başvurulmalıdır?
Hafif yanıklar için aile hekimleri veya dermatologlar, ciddi yanıklar için ise acil servis doktorları, plastik cerrahlar ve yanık uzmanlarına başvurulmalıdır.
